Z dziejów miasta Latyczowa
O założeniu miasta nie ma pewnych wiadomości. W 1366 r. Latyczów zostaje przez króla Kazimierza III Wielkiego wraz z całym Podolem włączony do Królestwa Polskiego. Ciągłe najazdy Tatarów uniemożliwiały jego rozwój. Celem powstrzymania najazdów tureckich Jan Potocki, starosta kamieniecki, w latach 1579 – 1598 zbudował zamek i mury obronne w Latyczowie. Około zamku rozłorzyło się całe miasto. Zamek latyczowski aż do XVIII wieku był w dobrym stanie. Podczas wojen szwedzkich i zajęcia Podola przez Turków Latyczów kilkakrotnie był rabowany, cierpiał także podczas różnych napadów w XVIII wieku. Po drugim rozbiorze Polski w 1793 r. znalazł się wraz z całym Podolem w granicach Rosji. W 1796 r. wznowiono miastu herb, który nadał mu Stefan Batory; był nim na niebieskim polu biegnący srebrny wilk.
Rys historyczny parafii w Latyczowie
Datę erekcji parafii w Latyczowie trudno dziś określić. Około 1430 r. wybudowano w Latyczowie kościół drewniany i erygowano parafię rzymskokatolicką. Kościół ten w 1453 r. wraz z całym miastem został spalony podczas napadu Tatarów na Podole i Wołyń. Niewątpliwie parafia była pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, gdyż na to święto przywilejem królewskim z 1537 r. ustanowiony był główny jarmark. Pod koniec XVI wieku prowadzili na Podolu misje przybyli z Rzymu dwaj misjonarze dominikańscy. W 1606 roku biskup kamieniecki Paweł Wołucki zatwierdził w Latyczowie fundację dominikańską, powierzając zakonnikom duszpasterstwo do czasu ustanowienia proboszcza. Przy zamku był już zbudowany kościół murowany z kamienia w kształcie twierdzy z strzelnicami i zaopatrzony w potrzebne sprzęty przez swych fundatorów, szczególnie Elżbietę Potocką, żonę starosty latyczowskiego Jana Potockiego. Przełomową data dla dziejów kościoła i parafii w Latyczowie był rok 1832, kiedy na mocy ukazu carskiego został skasowany klasztor ojców dominikanów. Zakonnicy zostali wywiezieni, a parafię przejęli księża diecezjalni. Dnia 2 kwietnia 1854 r. w mieście wybuchł pożar, który dotarł także do świątyni. Spłonął wtedy dach, okna kościoła, a także organy i chór. Ówczesny proboszcz ks. Franciszek Zgierski wspierany przez parafian rozpoczął odbudowę. W ciągu roku kościół i klasztor przykrył blachą, w następnych latach odnowił wnętrze świątyni i wybudował kaplicę na cmentarzu grzebalnym. Parafia w 1868 r. liczyła 2688 wiernych, w końcu XIX wieku 3954. W 1918 r. liczba parafian w Latyczowie wynosiła 5396 wiernych obsługiwanych przez trzech kapłanów: ks. Franciszka Szymkusa, ks. Tomasza Tadlę i ks. Stanisława Czarkowskiego. W latach 1920 – 1933 proboszczem parafii Latyczów był ks. Jan Kucharski. W nocy po uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego z 25 na 26 maja 1933 r. kapłana wywieziono, a świątynię zamknięto. Wkrótce bolszewicy zamienili kościół na stajnię dla koni. Po drugiej wojnie światowej były w nim magazyny z nawozami, materiałami budowlanymi, materiałami włókienniczymi i paliwem. Z tego powodu budowla bardzo ucierpiała, w 1984 r. została ponadto podpalona. W podominikańskim klasztorze urządzono szwalnię i zakłady naprawcze sprzętu gospodarstwa domowego. Dopiero 27 maja 1989 r. wierni siłą odebrali zniszczoną śwątynię. Od tego czasu prowadzone są prace nad odbudową podominikańskiego kościoła fundacji Potockich. Dnia 28 kwietnia 1991 r. zwrócono budynki poklasztorne przyległe do świątyni i teren przykościelny. Od 1988 r. pracę duszpasterską w Latyczowie, początkowo w kaplicy na cmentarzu grzebalnym, podjęli kolejno kapłani: Jan Bielecki MIC, Zygmunt Jan Kozar OP, Roman Derdziak OP, Czesław Szymański MIC, ks. Stanisław Fiuk, ks. Walery Kononczuk, ks. Grzegorz Tomaszewski, ks. Adam Przywuski (od 2003).
Z dziejów kultu Cudownego Obrazu Matki Bożej Latyczowskiej
Pod koniec XVI w. papież Klemens VIII wzorem swoich poprzedników, którzy wysyłając misjonarzy do różnych krajów dawali im z błogosławieństwem poświęcone wizerunki święte, udającym się wówczas na Ruś ojcom dominikanom podarował jedną z kopii obrazu Matki Bożej z Rzymskiej Bazyliki Santa Maria Maggiore. Obraz Matki Bożej o wymiarach 128,5 x 92 cm został namalowany na płótnie. Autor obrazu nie jest znany. Nie wiemy też o miejscu powstania dzieła. Wszystko wskazuje, że został namalowany około połowy XVI wieku. Obraz otoczony jasną, wąską, drewnianą ramą przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Maryja ubrana jest w narzucony na głowę do połowy czoła i ramiona płaszcz wykończony jasną, ozdobną lamówką. W późniejszym czasie na obraz nałożono srebrne sukienki ozdobione ornamentem roślinnym z owocami granatu i kwiatami. Z latyczowskiego kościoła, Maryja błogosławiła polskiemu kresowemu rycerstwu, które broniło kraju przez setki lat, od częstych najazdów Tatarów i Turków, pragnących przedostać się w głąb Rzeczypospolitej. Kiedy w 1648 r. wybuchło na południowych kresach Rzeczypospolitej powstanie pod przywództwem Bohdana Chmielnickiego, ojcowie dominikanie wraz z obrazem opuścili Latyczów i schronili się we Lwowie, umieszczając obraz w kościele Bożego Ciała przy konwencie dominikańskim. Do odbudowy świątyni i klasztoru w Latyczowie przystąpiono w 1712 r. Odbudowa postępowała powoli, dopiero w 1744 r., dzięki licznym ofiarom pobożnych parafian, zakończono odbudowę kościoła i klasztoru. Kościół konsekrował w 1738 r. ówczesny ordynariusz kamieniecki biskup Franciszek Kobielski. W srodę, 1 lipca 1722 r. w wigilię święta Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny po uroczystym nabożeństwie, przy licznie zgromadzonym duchowieństwie, rycerstwie i ludzie wiernym, obraz po 74 latach, przeniesiony został do Latyczowa i umieszczony w kaplicy jeszcze nie odbudowanego kościoła. Następnego dnia odbył się obchód uroczysty powrotu Cudownego Obrazu. Odtąd 2 lipca stał się dniem wielkiej uroczystości dla mieszkańców Podola. Doroczny odpust, tzw. „Wielka Jagodna”, trwał zawsze trzy dni. Pielgrzymowały na ten odpust nie tylko rzesze mieszkańców Podola, ale także wierni obydwu obrządków zza Dniepru, zapiełniając rynki i okoliczne błonia wokól Latyczowa. Papież Pius VI dekretem z 11 stycznia 1778 r. postanowił „uznawszy rzeczywiście cudownym ten Obraz Matki Bożej, w dowód przyznania i najwyższej czci jaką ziemia oddaje, przesyłamy złote korony dla uwieńczenia skroni świętego Oblicza Dzieciątka i Maryi”. Uroczystej koronacji Obrazu Matki Bożej Latyczowskiej dokonał w niedzielę, 4 października 1778 r. bp Rajmund Stanisław Jezierski. W ciężkich czasach prześladowań, represji ze strony władz rosyjskich w dalszym ciągu trwał kult Matki Bożej. Trudno było powstrzymac pielgrzymki. Lud katolicki Podola a nawet prawosławni uważali Latyczów z Cudownym Wizerunkiem Bogarodzicy jako swoje sanktuarium i szukali u Pani Latyczowskiej pociechy, siły do wytrwania, umocnienia wiary i nadziei. Po ukazie tolerancyjnym z 1905 r., obchodzono uroczyście w 1906 r. trzechsetlecie pobytu Cudownego Obrazu Matki Bożej w Latyczowie. Wobec nowych zagrożeń jakie przyniosła na tę ziemię bolszewicka rewolucja, Obraz Latyczowski w czasie wojny polsko – bolszewickiej w 1920 r. został wywieziony przez polskie wojsko do Warszawy. W latach 1935 – 1945 przebywał w katedrze w Łucku. Aktualnie Cudowny Wizerunek Latyczowskiej Pani znajduje się w Lublinie w kaplicy Sióstr Służek przy ul. Ogrodowej.
Sanktuarium i parafia dziś
Od 1989 roku Sanktuarium Matki Bożej Latyczowskiej Królowej Podola i Wołynia, po latach niszczenia odzyskuje dawną świetność. Od roku 1994 do Latyczowskiej świątyni pielgrzymują wierni Kamieniecko – Podolskiej Diecezji. Dorośli, młodzież i dzieci przynoszą do Maryi swoje troski, radości i entuzjazm odradzającego się Kościoła. W tym świętym miejscu czują się pocieszeni i umocnieni. Do tego Domu Matki chcą wracać. Na prośbę bpa Jana Olszańskiego Ojciec Święty Jan Pawieł II, dzień 6 lipca ustanowił jako Święto Matki Bożej Latyczowskiej dla Kamieniecko – Podolskiej diecezji. Dnia 6 lipca 2006 roku o godz. 11.00, uroczystą Mszą świętą rozpoczęto świętowanie Jubileuszowego Roku 400 – lecia Sanktuarium. Na początku Mszy św. Legat Papieski Arcybiskup Iwan Jurkovyć i przedstawiciele Episkopatu Polski w osobie bpa Henryka Tomasika z Siedlec, przekazali dla Latyczowskiego Sanktuarium kopię obrazu wykonaną na podstawie lubelskiego oryginału przez p. Annę Kostecką z Krakowa, którą w dniu 28 maja 2006 roku w Krakowie, pobogosławił Ojciec Święty Benedykt XVI. Tak więc burzliwe 400- lecie Latyczowskiego Sanktuarium trwało od pontyfikatu Papieża Klemensa VIII, do Benedykta XVI.
Matko z Latyczowa dalekiego PodolaZ kościoła, który wznieśli rycerze Z daniny od każdego końskiego kopyta Historią jak sztandarem okryta Tułaczko Wygnanko Co w skromnej kaplicy w Lublinie z nami żyjesz Módl się za nami Ks. Jan TwardowskiSerdecznie zapraszamy na Kresy, na Podole, do Latyczowa!
